دانشکده­ی حقوق و علوم سیاسی

پایان­نامه ­ی کارشناسی ارشد

 در رشته ­ی حقوق خصوصی

نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امورموضوعی و حکمی در دادرسی مدنی

استاد راهنما

دکتر سیروس حیدری

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

تحول نظام­های حقوقی مدرن نشان می­دهد که بخش اعظم تلاشها در عرصه­ی دادرسی، آفرینش نظامی عادلانه و حقیقت مدار بوده است. رسیدن به این مطلوب، نیازمند طراحی شیوه­ای دقیق و جامع از فرآیند دادرسی است که در آن هر یک از بازیگران دعوا، یعنی دادرس و اصحاب دعوا از امکاناتی برابر برای رسیدن به رأی برخوردارند. در این جهان­بینی حقوقی، فرآیند دادرسی، یک نزاع برای پیروزی نیست، بلکه عرصه­ی گسترده­ای است که همکاری توأم با حسن نیت دادرس و اصحاب دعوا را می­طلبد. در این میان، هدف این اثر توجه به بخشی از فرآیند دادرسی، یعنی امور موضوعی و حکمی است و در آن سعی شده است تا به این پرسش پاسخ داده شود که نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور موضوعی و حکمی چیست؟ مشاهده­ی قوانین، اصول حاکم بر فرآیند دادرسی و دکترین حقوقی نشان می­دهد که در حوزه­ی امور موضوعی و امور حکمی، توزیع نقشها تا حد زیادی متعادل است؛ هرچند برتری­هایی وجود دارد و این برتری در زمینه­ی امور موضوعی متعلق به اصحاب دعوا و در زمینه­ی امور حکمی متعلق به دادرس است؛ اما این تفوق نسبی سبب نمی­شود که نقش دادرس در اداره­ی امور موضوعی و نقش اصحاب دعوا در اداره­ی امور حکمی نقشی منفعل و کم اهمیت باشد.

کلید واژگان : امور موضوعی، امور حکمی، اصل تعاون، اصل تغییرناپذیری دعوا.

فهرست مطالب

عنوان                                                                              صفحه

فصل اول :  مقدمه  

مبحث اول– دادرسی مدنی و عناصر آن …………………………………………………………………………. 6

گفتار اول – مفهوم دادرسی مدنی و عناصر آن………………………………………………………… 6

بند اول – مفهوم دادرسی مدنی……………………………………………………………………………… 6

بند دوم – عناصر دادرسی مدنی  …………………………………………………………………………. 8

الف- طرفین دادرسی مدنی ……………………………………………………………………………. 9

ب- دادرس ………………………………………………………………………………………………………. 9

ج- موضوع دادرسی مدنی ………………………………………………………………………………. 10

 گفتار دوم – رابطه­ی میان عناصر دادرسی مدنی ………………………………………………….. 11

مبحث دوم – امور موضوعی …………………………………………………………………………………………….. 16

گفتار اول – مفهوم امور موضوعی ……………………………………………………………………………… 20

گفتار دوم – انواع امور موضوعی  ……………………………………………………………………………… 24

الف – امور موضوعی اصلی ……………………………………………………………………………… 24

1-وقایع اولیه و وقایع نهایی ………………………………………………………………………… 25

2-وقایع مادی و وقایع اعتباری  …………………………………………………………………. 27

ب- امور موضوعی تبعی ………………………………………………………………………………….. 28

1-امور موضوعی تبعی اثباتی ……………………………………………………………………… 29

2-امور موضوعی تبعی تفسیری …………………………………………………………………. 29

مبحث سوم- امور حکمی  ……………………………………………………………………………………………….. 30

مبحث چهارم – تمایز امور موضوعی از امور حکمی ……………………………………………………… 33

گفتار اول – معیارهای تفکیک امور موضوعی از امور حکمی  ……………………………….. 35

بند اول– معیارهای تفکیک امور موضوعی از امور حکمی از منظر حقوق…………. 35

الف- نظریه­ی پاسخ به طرق متعدد ……………………………………………………………….. 36

ب-نظریه­ی واژگان متداول……………………………………………………………………………….. 36

عنوان                                                                              صفحه

ج- نظریه­ی منطقی نوع استنباط …………………………………………………………………… 37

د- سایر نظریات ……………………………………………………………………………………………….. 39

ه – نظریه­ی منتخب ……………………………………………………………………………………….. 40

بند دوم- معیار تفکیک امور موضوعی از امور حکمی از منظر فقه ……………………. 41

گفتار دوم – مصادیق مشتبه امور موضوعی و امورحکمی……………………………………….. 41

الف- سبب دعوا ……………………………………………………………………………………………….. 42

ب- توصیف ………………………………………………………………………………………………………. 44

ج-  دلالت دلیل ………………………………………………………………………………………………. 46

1-ارائه­ی دلیل ……………………………………………………………………………………………… 47

2-پذیرش دلیل ……………………………………………………………………………………………. 47

3-بررسی ارتباط دلیل …………………………………………………………………………………. 47

4-ارزیابی دلیل …………………………………………………………………………………………….. 48

5-تفسیر دلیل ……………………………………………………………………………………………… 49

6-توصیف دلیل ……………………………………………………………………………………………. 50

7-رسیدگی به دلیل  …………………………………………………………………………………… 51

ج- عرف، قوانین خارجی و قواعد مربوط به احوال شخصیه­ی سایر مذاهب 51

گفتار سوم – تمایز امور موضوعی از امور حکمی در دیوان عالی کشور…………………. 52

فصل دوم – نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور موضوعی 

مبحث اول – نقش دادرس و اصحاب دعوا در ارائه­ی امور موضوعی ……………………………. 63

گفتار اول- نقش اصحاب دعوا در ارائه­ی امور موضوعی ………………………………………….. 64

الف –حق و تکلیف اصحاب دعوا در ارائه امور موضوعی ……………………………… 64

ب – شرایط امور موضوعی ……………………………………………………………………………… 75

گفتار دوم – نقش دادرس در ارائه­ی امور موضوعی  ……………………………………………….. 77

الف – موضوعات ناگهانی…………………………………………………………………………………… 79

1-احراز تقصیر زیاندیده و تقسیم مسئولیت……………………………………………….. 81

2-تعیین ماهیت و قلمرو تعهدات طرفین قرارداد……………………………………… 81

3-احراز ناتوانی مدیون………………………………………………………………………………….. 85

4-تعیین سبب بطلان عقد …………………………………………………………………………. 86

ب- خواسته­ی ضمنی ……………………………………………………………………………………… 87

عنوان                                                                              صفحه

مبحث دوم – نقش دادرس و اصحاب دعوا در اثبات امور موضوعی …………………………….. 89

گفتار اول – نقش اصحاب دعوا در اثبات امور موضوعی …………………………………………. 90

بند نخست – نقش اصحاب دعوا در ارائه­ی دلیل ………………………………………………… 90

الف – قاعده­ی البینه علی المدعی…………………………………………………………………. 90

 1– تعیین مفهوم مدعی در قاعده­ی البینه علی المدعی ……………………….. 91

2-  اجرای قاعده­ی­ البینه علی المدعی در برخی مصادیق خاص …………… 98

ب- رعایت اصل صداقت و حسن نیت در ارائه دلیل…………………………………….. 102

ج-  افشای دلیل ……………………………………………………………………………………………….

بند دوم – نقش اصحاب دعوا در اداره­ی دلیل………………………………………………………. 110

گفتار دوم – نقش دادرس در اثبات امور موضوعی …………………………………………………. 112

بند نخست- نقش دادرس در ارائه­ی دلیل ……………………………………………………………. 112

الف – نقش دادرس در تمسک به ترتیبات تحقیقی …………………………………….. 112

ب- علم قاضی …………………………………………………………………………………………………. 120

بند دوم- نقش دادرس در اداره­ی دلیل ………………………………………………………………… 125

الف- نقش دادرس در احراز شرایط  قانونی دلیل …………………………………………. 125

ب-نقش دادرس در احراز عنصر ارتباط …………………………………………………………. 126

ج-نقش دادرس در تفسیر و توصیف دلیل ……………………………………………………. 127

د-نقش دادرس در ارزیابی دلیل …………………………………………………………………….. 128

ه- نقش دادرس در رسیدگی به دلیل ……………………………………………………………. 135

مبحث سوم- نقش دادرس و اصحاب دعوا در تغییر امور موضوعی ……………………………… 137

گفتار اول – نقش اصحاب دعوا در تغییر امور موضوعی ………………………………………….. 137

بند نخست – تغییر در حیطه­ی استثنائات وارد بر اصل تغییرناپذیری دعوا ……… 139

الف – تغییر خواسته  ………………………………………………………………………………………. 140

ب-تغییر نحوه­ی دعوا ……………………………………………………………………………………… 144

ج-تغییر ادعا در مرحله­ی تجدیدنظر ……………………………………………………………… 147

1-تغییر عین مال به قیمت آن و بالعکس ………………………………………………… 147

2-تغییر عنوان خواسته ………………………………………………………………………………. 148

3-افزایش ادعا در قالب مطالبه­ی دیون حال شده ……………………………………. 148

 بند دوم – تغییر در چارچوب خواسته­ی تثبیت شده­ی دعوا ……………………………. 148

گفتار دوم – نقش دادرس در تغییر امور موضوعی ………………………………………………….. 152

عنوان                                                                              صفحه

الف – اصلاح قرارداد ……………………………………………………………………………………….. 154

1-تعدیل قرارداد در نتیجه­ی حوادث پیش بینی نشده ……………………………. 158

2-تعدیل قرارداد با حذف شروط اجحاف­آمیز…………………………………………….. 162

ب- تغییر شیوه­ی جبران ضرر و زیان ……………………………………………………………. 164

1-تغییر شیوه­ی پرداخت از مثل به قیمت ……………………………………………….. 165

2-تغییر در قالب اعطای تسهیلات به مدیون ……………………………………………. 166

فصل سوم – نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور حکمی

مبحث اول – نقش دادرس و اصحاب دعوا در ارائه­ی امور حکمی ……………………………….. 171

گفتار اول – نقش دادرس در ارائه­ی امور حکمی ……………………………………………………. 172

بند اول– حق و تکلیف دادرس در استناد به امور حکمی ………………………………….. 172

الف- نقش دادرس در استناد به احکام   ………………………………………………………. 172

ب- نقش دادرس در تفسیر امور حکمی ……………………………………………………….. 177

ج- نقش دادرس در توصیف امور موضوعی …………………………………………………… 180

بند دوم – تأثیر اشتباه دادرس در ارائه­ی امور حکمی ……………………………………….. 181

بند سوم – جایگاه مشورت در ارائه­ی امور حکمی( نظریه­ی دوست دادگاه)………. 183

بند چهارم – نقش شهود گرایی قضایی در ارائه امور حکمی   …………………………… 184

گفتار دوم- نقش اصحاب دعوا در ارائه­ی امور حکمی …………………………………………….. 188

مبحث دوم – نقش دادرس  و اصحاب دعوا در تغییر امور حکمی ……………………………….. 194

گفتار اول – نقش دادرس در تغییر امور حکمی …………………………………………………….. 194

بند نخست- تغییر قواعد حقوقی حاکم بر دعوا …………………………………………………… 195

الف- تغییر قواعد ارائه شده از سوی اصحاب دعوا ……………………………………….. 195

ب- صدور حکم بر مبنای انصاف ……………………………………………………………………. 196

بند دوم- تغییر در توصیف امور موضوعی ……………………………………………………………. 198

الف- تغییر در توصیف خواسته­ی دعوا…………………………………………………………… 198

1-موضع دکترین در تغییر توصیف خواسته………………………………………………. 198

2-موضع رویه­ی قضایی در تغییر توصیف خواسته …………………………………… 201

3-شرایط تغییر در توصیف خواسته ………………………………………………………….. 202

ب- تغییر توصیف رابطه­ی حقوقی ………………………………………………………………… 206

گفتار دوم- نقش اصحاب دعوا در تغییر امور حکمی ……………………………………………… 210

عنوان                                                                              صفحه

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………….. 2016

فهرست منابع

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………. 221

منابع عربی …………………………………………………………………………………………………………………………. 228

مقدمه

بی­تردید هدف هر نظام حقوقی، برپایی نظم در جامعه و دستیابی به عدالت به عنوان اساس آفرینش^[1] و غایت مطلوب آن است. واضعان قانون و اندیشمندان حقوقی، طی سالیان متمادی، دستیابی به عدالت را در وضع دقیق قوانین ماهوی می­دانستند و فارغ از دغدغه­ی آیین دادرسی و تأثیر شگرف آن بر احقاق حق، همه­ی تلاش و حمیت خود را در زمینه عدالت ماهوی به کار می­گرفتند؛ اما تجربه­ی شکست نظامهای دادرسی که در قالب امواج متلاطم اصلاحات نمود پیدا ­کرد، نشان داد که پیرایش حقوق ماهوی و دقت در وضع قواعد آن تنها بخشی از مسیر، برای نیل به این مهم است و بخش دیگر راه، اصلاح حقوق دادرسی است. پژوهشگران عدالت آیینی به تحلیل نظامهای دادرسی و قواعد حاکم بر آن پرداختند و نشان دادند که چگونه یک نظام دادرسی نامتعادل و نامتعالی می­تواند منجر به محو حقیقت و خروج حق از عالم حقوق گردد. این نظریه­ها نشان داد که میزان رضایتمندی بازیگران دعوا اعم از دادرس، محکوم له و محکوم علیه در پایان یک دادرسی عادلانه بیش از رضایتمندی محکوم­له از یک رسیدگی ناعادلانه، طولانی و پرهزینه است. از این رو ضمن تأکید بر جایگاه والای آیین دادرسی مدنی، بر آن شدیم تا بررسی قسمتی از فرآیند دادرسی را، موضوع یک پژوهش علمی قرار داده و «نقش دادرس و اصحاب دعوا در اداره­ی امور موضوعی و حکمی» را، با تمسک به
 نظریه­های نوین مطرح شده و اصول کلی حاکم بر دادرسی مدنی، تبیین نماییم.

برای دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید

لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       

:: بازدید از این مطلب : 267